De werking van darmen bij paarden

Om te weten hoe je dunne mest kunt voorkomen is het eerst handig om te weten hoe de darmen van een paard precies werken. In de dikke- en blinde darm van het paard leeft een grote diverse bacterie populatie. De bacteriesoorten leven in symbiose met het paard. Het paard en de bacteriën hebben hier beide profijt van. Bacteriën helpen namelijk met de afbraak van de moeilijk verteerbare delen uit het rantsoen: de vezels. Uit onderzoek is gebleken dat dieren die te steriel geboren en grootgebracht zijn minder efficiënt hun voedsel kunnen verteren. Dit komt omdat deze dieren weinig kans hebben om een juiste darmflora op te bouwen. Deze micro-organismen zijn nodig om het voedsel af te breken waardoor de voedingsstoffen uit de voeding beter worden opgenomen én benut. Een paard wat de kans heeft gehad om een juiste darmflora op te bouwen zal de voeding die hij krijgt dus ook beter kunnen benutten.

Vezels worden door bacteriën omgezet in vluchtige vetzuren (zoals azijnzuur, boterzuur en propionzuur). Vetzuren zijn de belangrijkste vorm van energie voor paarden. Vetzuren worden door de darmwand in het bloed opgenomen en kunnen worden opgeslagen of direct worden ingezet als energiebron. De gewenste bacteriën kunnen alleen overleven en vetzuren maken in een leefomgeving met een neutrale zuurgraad (pH 6/7).

Capaciteit darmen van een paard

Om voldoende opnamecapaciteit te garanderen zijn de darmen niet alleen lang maar hebben ze ook een heel erg gerimpelde wand. De darmwand bestaat uit slechts een enkele laag epitheelcellen met daarachter een uitgebreid "leger" aan immuun cellen. Door deze dunne wand van slechts één laag cellen kunnen voedingsstoffen gemakkelijk vanuit de darm via het bloed in het lichaam worden opgenomen. De immuun cellen zorgen ervoor dat er naast voedingsstoffen geen micro-organismen vanuit de darm in het bloed kunnen komen. Deze micro-organismen kunnen namelijk veel schade veroorzaken.  

De dunne darmwand is bezaaid met darmvilli (darmvlokken). Om het oppervlakte nogmaals te vergroten zijn de darmvilli uitgerust met microvilli. Deze darmvilli hebben een levenscyclus van drie dagen. Pas in de laatste dag van de cyclus is de villi volgroeid en worden de vluchtige vetzuren maximaal opgenomen.

Oorzaken verstoorde darmflora

Bij paarden met dunne mest en koliek verschijnselen kan de levenscyclus van de darmvilli verstoord zijn. Oorzaken hiervan kunnen zijn:

- Medicijngebruik zoals antibiotica
- Rantsoen schommelingen
- Grote hoeveelheden zetmeel in het rantsoen
- Wormbesmetting
- Uitdroging
- Extreme inspanning

Bij een verstoorde groeicyclus van de darmvilli komen er minder vetzuren vrij tijdens de afbraak van ruwe celstof en hierdoor “verhongeren” de darmvilli. De villi sterven na twee dagen af waardoor de vluchtige vetzuren en andere bouwstoffen minder goed worden opgenomen. Er ontstaan kraters in het slijmvlies van de darmwand waardoor ziekmakende bacteriën en andere pathogene micro-organismen zich makkelijk kunnen hechten aan de darmwand of binnen kunnen dringen in het lichaam.

Oorzaken dunne mest

Dunne mest wordt dus veroorzaakt door verstoringen aan de darmflora van een paard. Zoals eerder uitgelegd komt dit vaak door rantsoen schommelingen en veranderingen. Dit komt doordat bij schommelingen in het rantsoen van je paard de populatie micro-organismen zal veranderen en gewenste bacteriën kunnen sterven, welke dus juist zo belangrijk zijn voor de juiste darmflora!

Wanneer er veel zetmeel aanwezig is in het rantsoen van je paard, groeit de normaliter beperkte populatie aan melkzuur producerende bacteriën sterk. Dit melkzuur wordt niet opgenomen door de darmwand wat als gevolg heeft dat het melkzuur in de darm van je paard blijft. Hierdoor wordt er nauwelijks water aan de mest onttrokken en ontstaat er zogenaamde osmotische diarree. De pH-daling die volgt op de ophoping  van het melkzuur in de darm kan o.a. koliek bij een paard veroorzaken. Ook heeft dit een negatief effect op het leefmilieu van de gewenste bacteriën die vezels afbreken en de darmvilli voorzien van voeding.

Bijwerkingen antibiotica op de darmflora

Antibiotica is naast dat het effectief is tegen ziekmakende micro-organismen ook van (negatieve) invloed op gewenste bacteriën in de darmflora van een paard. Hierdoor ontstaat ruimte voor de ongewenste bacteriën om zich te vermenigvuldigen in de darmen. De gifstoffen die de ongewenste bacteriën produceren zoals melkzuur en ammoniak, beschadigen de onderliggende cellen, wat kan zorgen voor waterige mest als direct merkbaar resultaat.

Hoe kun je dunne mest voorkomen bij je paard

We weten nu hoe de darmen werken en wat zorgt voor een verstoorde darmflora en dus de oorzaak is van dunne mest en diarree bij paarden. Wij hebben vijf tips om dunne mest en diarree bij je paard te voorkomen of op te lossen.

1. Zorg voor voldoende ruwvoer: verstrek minimaal 1,5% van het lichaamsgewicht in droge stof (DS) aan ruwvoer per dag. Dit staat ongeveer gelijk aan 2 kilo hooi per 100 kg lichaamsgewicht. Dus bij een paard van 600 kg zal je minimaal 12 kg hooi per dag moeten verstrekken.
   
   
2. Verdeel het ruwvoer over kleine porties over de gehele dag. Wanneer het lastig is om kleine porties aan te bieden kan je ook een slowfeeder gebruiken om het ruwvoer te verstrekken aan je paard.
   
   
3. Zorg voor voldoende beweging en voorkom/verminder stressvolle situaties. Wanneer het paard stress ervaart kan er een reflex in het zenuwstelsel optreden wat zorgt voor dunne mest.
   
   
4. Wanneer er krachtvoer gegeven wordt, kijk dan eens kritisch of dit nodig is. Wanneer je paard minder/weinig beweging krijgt kan een balancer ook een goede vervanger hiervan zijn.
   
   
5. Geef je paard een product waar prebiotica in is verwerkt, zoals de Hartog Digest. Prebiotica is voeding voor de gewenste bacteriën in de dikke darm en helpen hiermee diarree en mestwater tegen te gaan. 

Heb je een paard wat last heeft van dunne mest, mestwater of diarree? En heb je na het lezen van dit artikel nog vragen? Neem dan gerust eens contact met ons op!

Bron: Hartog Lucerne